TRONG BÀI NÀY

1. Giới thiệu
2. Vai trò của vitamin B₁₂
3. Những người dễ bị thiếu vitamin B₁₂ gồm:
4. Biểu hiện thiếu vitamin B₁₂:
5. Những thực phẩm chứa nhiều Vitamin B₁₂
6. Lưu ý khi sử dụng Vitamin B₁₂ dược phẩm:

1. Giới thiệu

Vitamin B₁₂, vitamin B₁₂, còn được gọi là cobalamin, là vitamin có vai trò quan trọng trong các hoạt động bình thường của não và hệ thần kinh, và cho sự hình thành của máu. Nó là một trong tám vitamin nhóm B. Nó thường được tham gia vào quá trình chuyển hóa của mỗi tế bào của cơ thể con người, đặc biệt là ảnh hưởng đến tổng hợp và quy định ADN, nhưng cũng trao đổi chất Acid béo và acid amin chuyển hóa. Không phải nấm, thực vật, cũng không phải động vật (kể cả con người) có khả năng sản xuất vitamin B₁₂. Chỉ có vi khuẩn và vi khuẩn cổ có enzyme cần thiết cho sự tổng hợp của nó, mặc dù nhiều loại thực phẩm là một nguồn tự nhiên của B₁₂ vì cộng sinh của vi khuẩn. B₁₂ là vitamin lớn nhất và cấu trúc phức tạp nhất và có thể được sản xuất công nghiệp chỉ thông qua một vi khuẩn lên men tổng hợp.

Vitamin B₁₂ được phát hiện từ mối quan hệ của nó với bệnh thiếu máu ác tính, một bệnh tự miễn dịch, trong đó tế bào hình thành của dạ dày chịu trách nhiệm tiết ra yếu tố nội tại bị phá hủy; các tế bào này cũng có trách nhiệm tiết Acid trong dạ dày. Bởi vì yếu tố nội tại là rất quan trọng cho sự hấp thu bình thường của B₁₂, thiếu sự hiện diện của thiếu máu ác tính gây ra từ thiếu vitamin B₁₂.

2. Vai trò của vitamin B₁₂

Vitamin B₁₂ thiếu khả năng có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng và không thể điều trị được, đặc biệt là cho não bộ và hệ thần kinh. Ở mức chỉ hơi thấp hơn so với bình thường, một loạt các triệu chứng như mệt mỏi, trầm cảm, và người nghèo bộ nhớ có thể được kinh nghiệm. Vitamin B₁₂ thiếu cũng có thể gây ra các triệu chứng hưng cảm và rối loạn tâm thần.

Vitamin B₁₂ tham gia phản ứng tổng hợp thymidylate, một thành phần trong phân tử ADN, cung cấp nguyên liệu để tổng hợp ADN, góp phần vào quá trình phân chia tế bào và trưởng thành tế bào trong cơ thể. Một số điều cần biết về vitamin B₁₂. Thiếu vitamin B₁₂ cho thấy ảnh hưởng rõ rệt lên những dòng tế bào có sự phân bào nhiều như các tế bào máu, tế bào biểu mô (nhất là ở niêm mạc đường tiêu hóa).

3. Những người dễ bị thiếu vitamin B₁₂ gồm:

• Những người ăn chay trường, hoàn toàn không ăn thịt cá, trứng, sữa trong nhiều năm.
• Người có bệnh ở dạ dày, đặc biệt là bị viêm teo niêm mạc dạ dày.
• Người đã cắt bỏ một phần hay toàn bộ dạ dày.
• Người có bệnh ở ruột non, phần ruột bệnh bao gồm cả phần cuối ruột non như bệnh Celiac, bệnh Sprue, bệnh viêm ruột vùng, đã cắt đoạn ruột hoặc nối tắt ruột.
• Người uống viatmin C nhiều.

4. Biểu hiện thiếu vitamin B₁₂:

Thiếu vitamin B₁₂ gây thiếu máu, các triệu chứng thần kinh và những triệu chứng khác. Thiếu máu do thiếu vitamin B₁₂ là thiếu máu nguyên bào khổng lồ. Loại thiếu máu này có những đặc trưng về hình thể tế bào máu thấy trên xét nghiệm. Trên thực tế, hầu hết các trường hợp thiếu máu nguyên bào khổng lồ là do thiếu vitamin B₁₂ hoặc acid folic. Người bệnh xanh xao, yếu, dễ mệt, ăn mất ngon, hồi hộp đánh trống ngực, đau đầu, khó thở, ngất xỉu. Các biểu hiện về thần kinh thể hiện đối xứng trên cơ thể và kéo dài nhiều tháng, gồm:

• Dị cảm, tức có những cảm giác tê rần, nhột nhạt như kiến bò.
• Giảm cảm nhận về cảm giác rung.
• Giảm cảm giác vị thế đưa đến chứng thất điều, đi đứng xiêu vẹo.
• Khả năng trí óc giảm sút. Thậm chí có thể hoang tưởng. Những triệu chứng khác:
• Lở lưỡi, đau lưỡi.
• Táo bón.
• Hạ huyết áp thế đứng. Khi được điều trị, các triệu chứng thần kinh cải thiện chậm nhất. Những thói quen không tốt trong thực tế liên quan đến vitamin B₁₂
• Lạm dụng vitamin B₁₂. Nhiều người, thậm chí cả những người trong ngành y và dược thích chích B₁₂ vì cho rằng đó là thuốc bổ máu, nhất là những khi thấy người mệt mỏi, da dẻ không được hồng hào. Có lẽ màu đỏ của thuốc cũng ảnh hưởng một phần, làm người ta tin tưởng ở tính chất “bổ máu” của nó. Tuy nhiên, như đã trình bày, hầu như tất cả các trường hợp này đều không thiếu vitamin B₁₂. Cho đến nay, chắc chắn việc dùng vitamin B₁₂ cho những người như vậy sẽ không đem lại bất kỳ lợi ích nào. Trái lại, chỉ tạo thêm nguy cơ bị phản ứng bất lợi do thuốc và tốn kém vì nhiều loại thuốc chứa vitamin B₁₂ có giá khá cao.
• Lạm dụng vitamin C. Nhu cầu vitamin C hàng ngày chỉ vào khoảng 70 mg. Cũng như những dưỡng chất khác, dùng dư thừa vitamin C không có lợi; mà như đã nói còn có thể gây hại vì làm tăng nguy cơ thiếu vitamin B₁₂ nếu dùng lượng nhiều và kéo dài.

5. Những thực phẩm chứa nhiều Vitamin B₁₂

Vitamin B₁₂ chỉ có trong động vật và thực phẩm lên men. Hệ vi khuẩn ruột người khỏe mạnh cũng sản sinh ra một lượng vitamin B₁₂ đủ dùng cho cơ thể. Nhu cầu vitamin B₁₂ của người trưởng thành là 2 μg/ngày. Chúng ta có thể bổ sung Vitamin B₁₂ từ các thực phẩm có giàu sinh tố này như: Trứng, thịt lợn, thịt gia cầm, hải sản, sữa và các chế phẩm từ sữa.

Hàm lượng Vitamin B₁₂ tự nhiên ở một số thực phẩm phổ biến:

• Gan cừu 54μg
• Gan lợn 23μg
• Sữa bò 0,2 – 0,6μg
• Trứng 6 mcg/quả, lòng đỏ trứng 1,2μg
• Thịt bò 2-8μg
• Thịt lợn 0,1 – 5 μg
• Thịt gà 3μg
• Cá hồi 5,4μg
• Sò, trai, ốc, hến: 84μg
• Tương, chao, sữa chua, dưa cải, dưa giá (vitamin B₁₂ khá bền vững ở nhiệt độ nấu ăn ở 100°C).

6. Lưu ý khi sử dụng Vitamin B₁₂ dược phẩm:

Vitamin B₁₂ được hấp thụ trong thức ăn và thuốc, sau khi ăn uống được hấp thu ở ruột non (hồi tràng) nhờ gastromucoprotein của tế bào niêm mạc dạ dày tiết ra. Vì vậy, người bệnh viêm loét dạ dày không dùng được vitamin B₁₂ uống mà phải tiêm. Mức độ hấp thu khoảng 1% không phụ thuộc liều lượng.

Khi tiêm bắp hoặc tiêm dưới da sâu, sau 1 giờ vitamin B₁₂ (cyanocobalamin) đạt nồng độ đỉnh trong huyết tương rồi được dự trữ ở nhu mô gan để phân phối cho các mô khác.

Người có nguy cơ thiếu vitamin B₁₂: những người ăn chay trường, bị viêm, teo niêm mạc dạ dày, cắt bỏ toàn bộ dạ dày, cắt bỏ đoạn cuối ruột non.

Vitamin B₁₂ tuyệt đối không dùng trong các trường hợp: Có khối u ác tính (có nguy cơ làm u ác tiến triển), có tiền sử dị ứng với các cobalamin, người có cơ địa dị ứng (hen, eczema), người có bệnh trứng cá.

Không dùng vitamin B₁₂ với metformin vì metformin làm giảm 19% lượng vitamin B₁₂ trong máu.

Vitamin B₁₂ cho phép cơ thể đốt cháy nhiều calo, giảm chất béo dự trữ; do đó có người tiêm vitamin B₁₂ để giảm cân cho người béo phì nhưng phải tuân thủ nghiêm ngặt các điều kiện như: ăn chay, tập luyện giảm cân hàng ngày. Nếu không bệnh nhân có thể gặp nhiều nguy hiểm như: ho dữ dội, thở khò khè, tim đập nhanh, hay hồi hộp, đau tức ngực.

Phản ứng phụ không mong muốn thường gặp khi dùng vitamin B₁₂: buồn nôn, khó chịu trong dạ dày, đau khớp, nhức đầu, phù nề cơ thể. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa khi sử dụng.